شهادت امیرمومنان، حضرت علی علیهالسلام، از دردناکترین فجایعی است که در تاریخ بشر اتفاق افتاده است. او نه تنها برای شیعیان و مسلمانان، که برای تمام دلهای حقطلب، عدالتخواه و جویای فضایل اخلاقی، اسطورهای دوستداشتنی بوده و هست. برای همین است که همه جانهای پاک، شیفته و سوگوار شهادت مظلومانه اوست و هنوز هم این پرسش در برابر قتل ناجوانمردانه او باقی است که چرا؟ بررسی و تحلیل فاجعه شهادت حضرت علی (علیه السلام)، حداقل از دو زاویه قابل انجام است: نخست آنکه بپرسیم او را چه کسی و چگونه کشت؟ مقدمات و آثار این حادثه چه بود؟ دیگر آنکه به دنبال یافتن چرایی این اقدام ضدانسانی باشیم.
شیوه اول همان روش تاریخ نقلی است که در جای خود مفید و آموزنده است، اما نباید در آن متوقف ماند.